Arhiva Naţională Ungară (MOL, DL 24762.)
La Dieta din 1452/1453 (Viena) Iancu de Hunedoara, pentru a face posibilă restaurarea puterii regale, demisionează din funcţia de guvernator al Ungariei. Tânărul rege (1) îl numeşte căpitan general al Ungariei şi administrator a veniturilor regale („Capitaneus regie maiestatis in regno Hungarie constitutus, administratorque proventuum regalium”), îi conferă titlul de comite perpetuu al districtului Bistriţa şi o nouă stemă, lărgită. Poziţia politică a lui Iancu de Hunedoara rămâne excepţională, aşa este percepută şi în afara regatului. „Der Hunyad Janus blibet noch ein czale jar gubernator.” – raportează trimişii prinţilor germani la 24 februarie 1453.(Fontes rerum Austriacarum. XLII. 115)
La 1 februarie 1453, la Posony (Pressburg), regele donează lui Iohannes de Hwniad şi urmaşilor săi districtul Bistriţa (pentru a realiza această donaţie s-a format un teritoriu dintr-o parte a oraşului şi din mai multe sate săseşti bistriţene, teritoriu care a fost scos de sub jurisdicţia voievodului transilvan), ca o încoronare a faptelor sale meritorii. (2)
„..Vt igitur erga fidelem nostrum, grate, sincere dilectum spectabilem et magnificum Joannem de Hwniad, pridem huius regni nostri Hungariae Gubernatorem, utpote magnificis virtutibus, multorum illustrium operum nervo, ac magnis meritis plenum et praestantem in honorem et dignitatem perpetui Comitis Bistricensis sublevatum et praefectum ,”
„..Vt igitur erga fidelem nostrum, grate, sincere dilectum spectabilem et magnificum Joannem de Hwniad, pridem huius regni nostri Hungariae Gubernatorem, utpote magnificis virtutibus, multorum illustrium operum nervo, ac magnis meritis plenum et praestantem in honorem et dignitatem perpetui Comitis Bistricensis sublevatum et praefectum ,”
În textul scrisorii de donaţie noua stemă este descrisă astfel: comitele Johannes poartă şi foloseşte în public stema, simbolul nobilării, care a fost conferit înaintaşilor, familiei sale şi care este un corb, într-un câmp auriu ori albastru ca cerul (azuriu), cu aripile puţin ridicate, purtător de inel de aur, pictat în culori naturale.
„...corvum in campo flaveo seu coelestino alas paululum elevantem, sub colore naturali depictum, ac formam anuli aurei in ore gestantem habuit, et in omni usu palam prae se tulit;”
Regele mai pune la ceea ce este, ca însemn, un leu colorat în întregime în roşu, în câmp alb, reprezentat ridicat pe picioarele din spate, cu gura deschisă, şi care pare în stare sălbatică, atacând, susţinând o coroană aurie pe o labă, sau ca oferind-o.
„...leonem integrum coloris rubri in campo albo sursum erectum, sparsisque post sese pedibus et ore aperto, pugnanti ac trementi et animoso similem, atque in altero anteriori pede veluti manu quadam auream coronam tenentem, vel quasi offerentem,..”
Scut spintecat (sfertuit), cartierele unu şi patru păstrează stema primară, în cartierele doi şi trei apare pe fond alb aşa numitul „leul bistriţean”. Scutul (şi animalele heraldice) aplecat în partea stângă (din politeţe spre numele domnitorului), este ocrotit de un coif auriu (profil) cu viziera lăsată şi prevăzut cu o coroană. Cimierul: o aripă aurie.
„...corvum in campo flaveo seu coelestino alas paululum elevantem, sub colore naturali depictum, ac formam anuli aurei in ore gestantem habuit, et in omni usu palam prae se tulit;”
Regele mai pune la ceea ce este, ca însemn, un leu colorat în întregime în roşu, în câmp alb, reprezentat ridicat pe picioarele din spate, cu gura deschisă, şi care pare în stare sălbatică, atacând, susţinând o coroană aurie pe o labă, sau ca oferind-o.
„...leonem integrum coloris rubri in campo albo sursum erectum, sparsisque post sese pedibus et ore aperto, pugnanti ac trementi et animoso similem, atque in altero anteriori pede veluti manu quadam auream coronam tenentem, vel quasi offerentem,..”
Scut spintecat (sfertuit), cartierele unu şi patru păstrează stema primară, în cartierele doi şi trei apare pe fond alb aşa numitul „leul bistriţean”. Scutul (şi animalele heraldice) aplecat în partea stângă (din politeţe spre numele domnitorului), este ocrotit de un coif auriu (profil) cu viziera lăsată şi prevăzut cu o coroană. Cimierul: o aripă aurie.
În mod excepţional, textul scrisorii de acordare de blazon explică şi înţelesul noii figuri heraldice: leul roşu pe fond alb îl simbolizează pe comitele Johannes, rănit în luptele eroice, prin care a păzit şi a apărat drepturile regelui minor, iar laba leului, oferind coroana, simbolizează clipa în care fostul guvernator a redat puterea supremă regelui. Culoarea albă semnifică sinceritatea lui.
„Quod enim forma leonis rubri in campo albo in statu et modo supra expresso addita conspicitur; significat antefatum Comitem Johannem superioribus nostrae absentiae temporibus, quibus videlicet post sedatum huius regni disturbium ipse Comes Joannes officium Gubernatoris generalis cum suo honore et onere sustulit, nostro nomine et supportavit, ea omnia, quae pro defensione regni nostri ac nostro iure tuendo opportuna fuere, in sincera fide et sollicitudine, quae sinceritas per colorem album designatur, egit, exercuit et operatus est.“
Dar familia de Hunedoara nu a folosit această stema lărită, rămânând fidelă versiunii simple, cel mai probabil din considerente politice.
(Singura reprezentare a blazonului lărgit se află pe timpanul portalului scării spirale din castelul Hunedoara)
.................
1. Ladislau al V-lea, Postumul după decapitarea lui Ladislau, fiul cel mare al lui Iancu de Hunedoara, în iunie 1457 fuge la Praga, unde moare câteva luni mai târziu (23 noiembrie) de blastomatoză, după o agonie de 36 de ore.
2. „Ladislaus, Dei gratia Rex Hungariae, Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae etc. Austriaeque et Stiriae Dux, nec non marchio Moraviae etc. Ad perpetuam rei memoriam. Libet comitari mores Principum nobilitari splendore instructos. Libet equidem munificentiae pariter iura sequi, quibus regiae dignitatis ministeria innato lumine decorata, veluti quidem fulgentes radii in subditorum merita profunduntur. – Cum enim inter virtutes caeteras munificentiae decus summae sit laudis in principe, iuvat magnopere, in hoc exordio regiminis summo studio ipsam amplecti, ut per eam in nobis pariter cum aetate crescentem, subiectorum conciliemus animos, et obsequii cursum in eis quasi quodam bravio praeparemus. Solet namque hoc proprium velut pro lege habere regum nobilitas, ut debere se, quod sponte tribuit, existimet et nisi in suis beneficiis creverit, nihil sese unquam praestitisse putet. Haec igitur occasio, haec denique fuit nobis consideratio, ut fidelem nostrum grate, sincereque dilectum, Spectabilem ac magnificum Joannem de Hwniad, pridem huius regni nostri Hungariae Gubernatorem, utpote magnificis virtutibus multorum illustrium operum nervo ac magnis meritis plenum ac praestantem, in honorem et dignitatem perpetui Comitis in et super civitate nostra et districtu Bistriciensi partium nostrarum Transilvanarum sublevaremus et praeficeremus, prout in aliis nostris litteris superinde confectis latius hoc ipsum et clarius et ordinacius est expressum. Restat, ut ceptum erga eum emeritum amorem nostrum, pluribus ac maioribus indiciis continuantes, aucto honori suo auctiora decoris insignia atque ornamenta adiiciamus. Hactenus siquidem ex gratia praecessorum nostrorum divorum Hungariae regum praefatus Comes Joannes pro armis seu nobilitatis insigniis, progenitoribus suis et domui benefico munere collatis, corvum in campo flaveo seu coelestino alas paululum elevantem, sub colore naturali depictum, ac formam anuli aurei in ore gestantem habuit, et in omni usu palam prae se tulit; Nos vero ex nunc in signum novi decoris et magnificate dignitatis suae de consilio Praelatorum ac Baronum nostrorum damus eidem et superaddimus prioribus suis armis supratactis, leonem integrum coloris rubri in campo albo sursum erectum, sparsisque post sese pedibus et ore aperto, pugnanti ac trementi et animoso similem, atque in altero anteriori pede veluti manu quadam auream coronam tenentem, vel quasi offerentem, ita quod utraque arma ipsa cum suis supra distinctis coloribus per crucem transversam dupplicata in uno, eodemque clypeo collocentur et deferantur, ipsi autem et ipso superponatur galea aurea coronata cum suis solitis ornamentis, hinc inde diffusis, pro crista vero inseratur forma alae similiter aureae desuper proeminentis. Quae profecto armorum additamenta ne abs re per nos facta aut sine virtuoso typo praestita videantur, significationem eorum et causam exprimere non negleximus. Quod enim forma leonis rubri in campo albo in statu et modo supra expresso addita conspicitur, significat, antefatum C. Joannem superioribus nostrae absentiae temporibus, quibus videlicet post sedatum huius regni nostri disturbium ipse C. Joannes officium gubernationis gener. cum suo honore et onere sustulit, nostro nomine et supportavit ea omnia, quae pro defensione regni nostri, et nostro iure tuendo, opportuna fuere, in sincera fide et sollicitudine, quae sinceritas per colorem album designatur, egit, exercuit et operatus est. In quibus, quoniam virtuosa bella plurima suo et suorum sanguine respersa magno animo et leonina, uti dicere solent, audacia plerumque confecit, pugnanti leoni et cruento non indigne assimulatus est, quod autem additum est, leonem ipsum altero suorum anteriorum pede coronam auream tenere et conferre, aperte designat, quod Comes Johannes supradictus coronae nostrae iura et possessionem eorumdem suis laboribus suisque sudoribus ab impugnantium manibus erepta et fideliter conservata devota promptitudine, Maiestati nostrae obtulit et restituit, suaque praecipue assistentia nos ad eorum regimen feliciter introduxit. – Haec igitur arma seu nobilitatis insignia, quae superius expressimus, et quae in principio seu capite praesentium litterarum nostrarum suis appropriatis coloribus figurata sunt et distincta, utpote virtutibus eximiis, operibus magnificis et illustribus meritis praefati Comitis Joannis apta, uti praediximus, et congrua, eidem Comiti Joanni et per eum suis haeredibus et posteritatibus universis utriusque sexus animo deliberato et ex certa nostra scientia, Praelatorum etiam et Baronum nostrorum ad id accedente consilio ad usum et decorem novae suae dignitatis supratactae dedimus, donavimus et contulimus atque ex mera plenitudine nostrae specialis gratiae praesentibus elargimur, ut ipse ac sui haeredes et posteritates universae praetacta arma seu nobilitatis ac dignitatis insignia, more aliorum Comitum perpetuorum, armis utentium, ubique in praeliis, hastiludiis, duellis, torneamentis et bellis, ac aliis omnibus exercitiis militaribus et nobilibus, nec non sigillis, anulis, velis, cortinis et vexillis, et generaliter in quibuslibet rerum et expeditionum generibus sub mero et pleno Comitis perpetui titulo, quali eos ab omnibus et singulis cuiuscunque conditionis, praeeminentiae, status, gradus vel dignitatis homines existant, insignitos dici, nominari et teneri volumus, ac etiam reputari, gestare et ferre, nec non omnibus gratiis, honoribus et libertatibus, quibus caeteri Comites perpetui, quanto sese largiori favore regio decoratos conspiciant et munere gratiarum. In quorum omnium memoriam, firmitatemque perpetuam praesentes litteras nostras secreto sigillo nostro, quo ut rex Hungariae utimur, impendenti communitas eidem duximus concedendas. Datum Posonii feria quinta proxima ante festum Purificationis Beatae Mariae Virginis gloriosae. Anno Domini Millesimo quadringentesimo LIII., regni autem nostri Hungariae anno tredecimo.“
„Quod enim forma leonis rubri in campo albo in statu et modo supra expresso addita conspicitur; significat antefatum Comitem Johannem superioribus nostrae absentiae temporibus, quibus videlicet post sedatum huius regni disturbium ipse Comes Joannes officium Gubernatoris generalis cum suo honore et onere sustulit, nostro nomine et supportavit, ea omnia, quae pro defensione regni nostri ac nostro iure tuendo opportuna fuere, in sincera fide et sollicitudine, quae sinceritas per colorem album designatur, egit, exercuit et operatus est.“
Dar familia de Hunedoara nu a folosit această stema lărită, rămânând fidelă versiunii simple, cel mai probabil din considerente politice.
(Singura reprezentare a blazonului lărgit se află pe timpanul portalului scării spirale din castelul Hunedoara)
.................
1. Ladislau al V-lea, Postumul după decapitarea lui Ladislau, fiul cel mare al lui Iancu de Hunedoara, în iunie 1457 fuge la Praga, unde moare câteva luni mai târziu (23 noiembrie) de blastomatoză, după o agonie de 36 de ore.
2. „Ladislaus, Dei gratia Rex Hungariae, Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae etc. Austriaeque et Stiriae Dux, nec non marchio Moraviae etc. Ad perpetuam rei memoriam. Libet comitari mores Principum nobilitari splendore instructos. Libet equidem munificentiae pariter iura sequi, quibus regiae dignitatis ministeria innato lumine decorata, veluti quidem fulgentes radii in subditorum merita profunduntur. – Cum enim inter virtutes caeteras munificentiae decus summae sit laudis in principe, iuvat magnopere, in hoc exordio regiminis summo studio ipsam amplecti, ut per eam in nobis pariter cum aetate crescentem, subiectorum conciliemus animos, et obsequii cursum in eis quasi quodam bravio praeparemus. Solet namque hoc proprium velut pro lege habere regum nobilitas, ut debere se, quod sponte tribuit, existimet et nisi in suis beneficiis creverit, nihil sese unquam praestitisse putet. Haec igitur occasio, haec denique fuit nobis consideratio, ut fidelem nostrum grate, sincereque dilectum, Spectabilem ac magnificum Joannem de Hwniad, pridem huius regni nostri Hungariae Gubernatorem, utpote magnificis virtutibus multorum illustrium operum nervo ac magnis meritis plenum ac praestantem, in honorem et dignitatem perpetui Comitis in et super civitate nostra et districtu Bistriciensi partium nostrarum Transilvanarum sublevaremus et praeficeremus, prout in aliis nostris litteris superinde confectis latius hoc ipsum et clarius et ordinacius est expressum. Restat, ut ceptum erga eum emeritum amorem nostrum, pluribus ac maioribus indiciis continuantes, aucto honori suo auctiora decoris insignia atque ornamenta adiiciamus. Hactenus siquidem ex gratia praecessorum nostrorum divorum Hungariae regum praefatus Comes Joannes pro armis seu nobilitatis insigniis, progenitoribus suis et domui benefico munere collatis, corvum in campo flaveo seu coelestino alas paululum elevantem, sub colore naturali depictum, ac formam anuli aurei in ore gestantem habuit, et in omni usu palam prae se tulit; Nos vero ex nunc in signum novi decoris et magnificate dignitatis suae de consilio Praelatorum ac Baronum nostrorum damus eidem et superaddimus prioribus suis armis supratactis, leonem integrum coloris rubri in campo albo sursum erectum, sparsisque post sese pedibus et ore aperto, pugnanti ac trementi et animoso similem, atque in altero anteriori pede veluti manu quadam auream coronam tenentem, vel quasi offerentem, ita quod utraque arma ipsa cum suis supra distinctis coloribus per crucem transversam dupplicata in uno, eodemque clypeo collocentur et deferantur, ipsi autem et ipso superponatur galea aurea coronata cum suis solitis ornamentis, hinc inde diffusis, pro crista vero inseratur forma alae similiter aureae desuper proeminentis. Quae profecto armorum additamenta ne abs re per nos facta aut sine virtuoso typo praestita videantur, significationem eorum et causam exprimere non negleximus. Quod enim forma leonis rubri in campo albo in statu et modo supra expresso addita conspicitur, significat, antefatum C. Joannem superioribus nostrae absentiae temporibus, quibus videlicet post sedatum huius regni nostri disturbium ipse C. Joannes officium gubernationis gener. cum suo honore et onere sustulit, nostro nomine et supportavit ea omnia, quae pro defensione regni nostri, et nostro iure tuendo, opportuna fuere, in sincera fide et sollicitudine, quae sinceritas per colorem album designatur, egit, exercuit et operatus est. In quibus, quoniam virtuosa bella plurima suo et suorum sanguine respersa magno animo et leonina, uti dicere solent, audacia plerumque confecit, pugnanti leoni et cruento non indigne assimulatus est, quod autem additum est, leonem ipsum altero suorum anteriorum pede coronam auream tenere et conferre, aperte designat, quod Comes Johannes supradictus coronae nostrae iura et possessionem eorumdem suis laboribus suisque sudoribus ab impugnantium manibus erepta et fideliter conservata devota promptitudine, Maiestati nostrae obtulit et restituit, suaque praecipue assistentia nos ad eorum regimen feliciter introduxit. – Haec igitur arma seu nobilitatis insignia, quae superius expressimus, et quae in principio seu capite praesentium litterarum nostrarum suis appropriatis coloribus figurata sunt et distincta, utpote virtutibus eximiis, operibus magnificis et illustribus meritis praefati Comitis Joannis apta, uti praediximus, et congrua, eidem Comiti Joanni et per eum suis haeredibus et posteritatibus universis utriusque sexus animo deliberato et ex certa nostra scientia, Praelatorum etiam et Baronum nostrorum ad id accedente consilio ad usum et decorem novae suae dignitatis supratactae dedimus, donavimus et contulimus atque ex mera plenitudine nostrae specialis gratiae praesentibus elargimur, ut ipse ac sui haeredes et posteritates universae praetacta arma seu nobilitatis ac dignitatis insignia, more aliorum Comitum perpetuorum, armis utentium, ubique in praeliis, hastiludiis, duellis, torneamentis et bellis, ac aliis omnibus exercitiis militaribus et nobilibus, nec non sigillis, anulis, velis, cortinis et vexillis, et generaliter in quibuslibet rerum et expeditionum generibus sub mero et pleno Comitis perpetui titulo, quali eos ab omnibus et singulis cuiuscunque conditionis, praeeminentiae, status, gradus vel dignitatis homines existant, insignitos dici, nominari et teneri volumus, ac etiam reputari, gestare et ferre, nec non omnibus gratiis, honoribus et libertatibus, quibus caeteri Comites perpetui, quanto sese largiori favore regio decoratos conspiciant et munere gratiarum. In quorum omnium memoriam, firmitatemque perpetuam praesentes litteras nostras secreto sigillo nostro, quo ut rex Hungariae utimur, impendenti communitas eidem duximus concedendas. Datum Posonii feria quinta proxima ante festum Purificationis Beatae Mariae Virginis gloriosae. Anno Domini Millesimo quadringentesimo LIII., regni autem nostri Hungariae anno tredecimo.“
Niciun comentariu:
Trimiteți un comentariu